Το εκλογικό πανηγυράκι τελείωσε και είναι πλέον εμφανές ότι η ριζοσπαστική αριστερά απέτυχε να αποτελέσει διέξοδο για τον απογοητευμένο με την πολιτική κόσμο ο οποίος είτε συντηρητικοποιήθηκε είτε στήριξε οτιδήποτε έφερε τη λέξη οικολόγος στο ψηφοδέλτιο είτε (στη μεγάλη πλειοψηφία του) επέλεξε τις παραλίες, εγκαταλείποντας έτσι και το τελευταίο μέσο συνειδητής πολιτικής δράσης. Η αποτυχία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη αν αναλογιστούμε τις συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης μέσα στις οποίες διεξήχθησαν οι εκλογές. Η κρίση έδωσε ώθηση στην αριστερά να αμφισβητήσει ακόμα πιο έντονα τις κυρίαρχες πολιτικές διαχείρισης του συστήματος και να δείξει στον κόσμο (και ιδίως σε όσους πλήττονται άμεσα από την κρίση) μια επαναστατική πολιτική με στόχο την ανατροπή. Βέβαια, όλα αυτά έμειναν στη θεωρία καθώς στην πράξη η ευκαιρία αυτή πέρασε ανεκμετάλλευτη και , για την ακρίβεια, αξιοποιήθηκε κυρίως από δυνάμεις της πιο φανατισμένης αντίδρασης όπως το ΛΑΟΣ και η Χρυσή Αυγή.
Σε αυτά τα πλαίσια, η αυτοκριτική επιβάλλεται και πολλά μπορούν να ειπωθούν για το τι πρέπει να γίνει προκειμένου να αναπτυχθεί η δυναμική της Αριστεράς η οποία θα εκφραστεί μέσα από την καθημερινή πάλη αλλά και μέσα από τις εκλογές. Παρόλα αυτά, εγώ θα εστιάσω μόνο σε ένα στοιχείο που με απασχόλησε και πριν τις εκλογές αλλά μου φαίνεται ακόμα πιο σημαντικό μετά από τις συνθήκες που προέκυψαν.
Πρόκειται για το ζήτημα της κριτικής στο εσωτερικό των διάφορων κομμάτων και οργανώσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς, ανεξαρτήτως μεγέθους και επιρροής. Το θέμα αυτό προκύπτει σε κάθε περίπτωση, είτε μιλάμε για μαζικά κόμματα με εντυπωσιακές σε μέγεθος δομές (βλ. ΚΚΕ) είτε για γκρουπούσκουλα (όπως υποτιμητικά τα χαρακτηρίζουν πολλοί) που δραστηριοποιούνται στο κέντρο της Αθήνας και μετά βίας περνούν το διψήφιο αριθμό μελών. Στην πρώτη περίπτωση είναι τεράστιο το ζήτημα της γραφειοκρατικοποίησης καθώς όσο μαζικότερη είναι μια οργάνωση τόσο πιο έντονη (και ίσως αναγκαία) είναι η τάση για συγκέντρωση της εξουσίας προς τα «πάνω» και για καθετοποίηση της λήψης αποφάσεων καθώς η ηγεσία αποφασίζει και η βάση εκτελεί, κατά τα πρότυπα των επιχειρήσεων. Εδώ ταιριάζουν τα λόγια του Τροτσκυ, οποίος σχολιάζοντας πώς τα πρότυπα των καπιταλιστικών όρων παραγωγής επιδρούν σε ένα ΚΚ είχε πει ότι χρειάζεται επαγρύπνηση καθώς «ένα Κομμουνιστικό Κόμμα εύκολα συγκεντρώνεται στην Κεντρική Επιτροπή του και από εκεί στο Γενικό Γραμματέα του». Στη δεύτερη περίπτωση ,δηλαδή των μικρών οργανώσεων, συχνά έχουμε να κάνουμε με ιδιαίτερα ικανές προσωπικότητες της Αριστεράς που δυστυχώς (συχνά λόγω της βαθύτατης θεωρητικής γνώσης) τείνουν να αναπτύσσουν υπερτροφικά «Εγώ», τα οποία αδυνατούν να συνυπάρξουν και να συνδιαμορφώσουν με άλλα κομμάτια του χώρου καθώς αρνούνται να κάνουν παραχωρήσεις και ουσιαστικά να στερηθούν τη μεγάλη επιρροή που ασκούν στη μικρή τους οργάνωση.
Τα προβλήματα που προκύπτουν από τα παραπάνω ποικίλλουν και είναι δύσκολο να εκτιμηθούν συνολικά.
Το πλέον εμφανές ζήτημα είναι αυτό της ενότητας και της κοινής δράσης. Στο χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς το ζήτημα αυτό αποτελεί μόνιμη παθογένεια του χώρου καθώς κόμματα, οργανώσεις, ομαδούλες διασπώνται συνεχώς, πολύ συχνά με ανούσιες αφορμές. Και αν για όσους δραστηριοποιούνται στο χώρο, αυτό αποτελεί ένα σταθερό θέμα συζήτησης (ή ακόμα και χαβαλέ), για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου είναι παντελώς αδιάφορο και ακατανόητο. Εξαντληθήκαμε σε αναλύσεις γιατί πρώτα το ΕΕΚ και μετά η ΟΚΔΕ αποχώρησαν από την ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α, γιατί το ΚΚΕ μλ απέχει από τις ευρωεκλογές ενώ το μλ ΚΚΕ απέχει και αποξενωθήκαμε από την πλειοψηφία του κόσμου που αναζητούσε λύσεις σε απτά προβλήματα.
Η ευθύνη των «πεφωτισμένων» ηγεσιών σε αυτό το θέμα είναι μεγάλη καθώς η στάση τους γεννά αμφιβολίες κατά πόσο «καίγονται» για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας ή απλά και μόνο για την μακροημέρευση του μικρομάγαζου.
Το ζήτημα όμως αυτό επεκτείνεται και σε ισχυρά κόμματα της Αριστεράς όπως το ΚΚΕ και δεν πλήττει αποκλειστικά το ζήτημα της ενότητας αλλά και της ευρύτερης πολιτικής. Για παράδειγμα, αμφιβάλλω κατά πόσο η ακόμα πιο έντονη σταλινική στροφή του τελευταίου χρόνου αποτελεί επιλογή της βάσης του Κόμματος και όχι ορισμένων στελεχών της Ιδεολογικής Επιτροπής (Μαίλης, Μπέλου) που τη στηρίζουν πιο σθεναρά από όλους και στήριξαν τις θέσεις για το 18ο Συνέδριο σε μεγάλο βαθμό σε οικονομίστικα γραπτά του Στάλιν. Αντίστοιχα φαινόμενα και στο Συριζα με την επίμονη προσπάθεια μελών από διάφορες συνιστώσες με ριζοσπαστική φρασεολογία, να αναδείξουν την επαναστατικότητα επιλογών της ηγεσίας τους που μόνο τέτοια κατεύθυνση δεν δείχνουν.
Σε όλα τα παραπάνω μπορεί να αντιτάξει κανείς ότι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζω με ακρίβεια τι συμβαίνει στο εσωτερικό των κομμάτων, καθώς μπορεί να υπάρχει έντονη αμφισβήτηση η οποία για λόγους συνοχής δεν «βγαίνει» προς τα έξω. Τυπικά αυτό είναι πολύ πιθανό, ειδικά για το ΚΚΕ όπου έχει σιδερένια ισχύ η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και η λογική «τα εν οίκω μη εν δήμω».
Όλα αυτά έχουν βάση και για αυτό δεν είμαι απόλυτος και ,κυρίως, ελπίζω να έχω άδικο και να εξαπατώμαι από τα επιφανειακά χαρακτηριστικά.
Παρόλα αυτά, το κεντρικό ζήτημα δεν αλλάζει : οι αριστεροί δεν επιτρέπεται να χάνουν την κριτική τους σκέψη για χάρη της εσωτερικής συνοχής και πειθαρχίας. Η αμφισβήτηση του «αλάθητου» την ηγεσιών αποτελεί το πρώτο βήμα για μια συνολική αμφισβήτηση της κατεστημένης εξουσίας και τη μετέπειτα ανατροπή της.
Δυστυχώς αυτό που φαίνεται να επικρατεί είναι η επανάπαυση στο όνομα μιας άνωθεν ερχόμενης δήθεν ριζοσπαστικής πολιτικής που καθοδηγεί το κόμμα στην επιτυχία των στόχων του. Όμως, μια πολιτική κρίνεται στο σύνολο της δηλαδή όχι μόνο από τη φρασεολογία που χρησιμοποιεί ή τις πρακτικές που επιλέγει αλλά και από τις δομές και τη ζύμωση που τη γέννησαν. Έτσι, ακόμα και η πλέον επιτυχημένη χάραξη στρατηγικών στόχων και η επιλογή των κατάλληλων τακτικών μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής αν αποτελεί «προϊόν» μιας ισχνής (αλλά πάντα ισχυρής) μειοψηφίας του κόμματος. Η πιθανή αποτυχία της θα έγκειται (και) στο ότι απλώς βασίστηκε στην πλειοψηφία των μελών προκειμένου να την εκτελέσουν αλλά αρκέστηκε σε αυτό, ποτέ δεν κατόρθωσε να τους εντάξει ενεργά στην πολιτική ζύμωση. Ετσι, ανεξάρτητα από το φανατισμό και την προσήλωση που θα δείξουν τα μέλη, μόνο ένα μικρό κομμάτι θα κατανοήσει σε βάθος τις πολιτικές επιλογές , ενώ η πλειοψηφία θα μείνει σε μια «κούφια» φρασεολογία. Οι βαθύτερες συνέπειες αυτής της αποπολιτικοποίησης των μελών θα φανούν με το πέρασμα του χρόνου ή , στη χειρότερη περίπτωση, θα γίνουν τρανταχτές σε περίπτωση ολικής μεταστροφής της «γραμμής» της ηγεσίας.
Το ζήτημα δομής είναι τεράστιο και δεν μπορεί να εκφραστεί εδώ επαρκώς. Θέλω να πιστεύω ότι προσέφερα κάτι στο συνολικό διάλογο και να κλείσω με μια έκκληση σε όλα τα μέλη οργανώσεων ή κομμάτων
ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ, ΚΑΜΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ-ΚΑΜΙΑ ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΙΣ ΗΓΕΣΙΕΣ ΣΑΣ!
Σε αυτά τα πλαίσια, η αυτοκριτική επιβάλλεται και πολλά μπορούν να ειπωθούν για το τι πρέπει να γίνει προκειμένου να αναπτυχθεί η δυναμική της Αριστεράς η οποία θα εκφραστεί μέσα από την καθημερινή πάλη αλλά και μέσα από τις εκλογές. Παρόλα αυτά, εγώ θα εστιάσω μόνο σε ένα στοιχείο που με απασχόλησε και πριν τις εκλογές αλλά μου φαίνεται ακόμα πιο σημαντικό μετά από τις συνθήκες που προέκυψαν.
Πρόκειται για το ζήτημα της κριτικής στο εσωτερικό των διάφορων κομμάτων και οργανώσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς, ανεξαρτήτως μεγέθους και επιρροής. Το θέμα αυτό προκύπτει σε κάθε περίπτωση, είτε μιλάμε για μαζικά κόμματα με εντυπωσιακές σε μέγεθος δομές (βλ. ΚΚΕ) είτε για γκρουπούσκουλα (όπως υποτιμητικά τα χαρακτηρίζουν πολλοί) που δραστηριοποιούνται στο κέντρο της Αθήνας και μετά βίας περνούν το διψήφιο αριθμό μελών. Στην πρώτη περίπτωση είναι τεράστιο το ζήτημα της γραφειοκρατικοποίησης καθώς όσο μαζικότερη είναι μια οργάνωση τόσο πιο έντονη (και ίσως αναγκαία) είναι η τάση για συγκέντρωση της εξουσίας προς τα «πάνω» και για καθετοποίηση της λήψης αποφάσεων καθώς η ηγεσία αποφασίζει και η βάση εκτελεί, κατά τα πρότυπα των επιχειρήσεων. Εδώ ταιριάζουν τα λόγια του Τροτσκυ, οποίος σχολιάζοντας πώς τα πρότυπα των καπιταλιστικών όρων παραγωγής επιδρούν σε ένα ΚΚ είχε πει ότι χρειάζεται επαγρύπνηση καθώς «ένα Κομμουνιστικό Κόμμα εύκολα συγκεντρώνεται στην Κεντρική Επιτροπή του και από εκεί στο Γενικό Γραμματέα του». Στη δεύτερη περίπτωση ,δηλαδή των μικρών οργανώσεων, συχνά έχουμε να κάνουμε με ιδιαίτερα ικανές προσωπικότητες της Αριστεράς που δυστυχώς (συχνά λόγω της βαθύτατης θεωρητικής γνώσης) τείνουν να αναπτύσσουν υπερτροφικά «Εγώ», τα οποία αδυνατούν να συνυπάρξουν και να συνδιαμορφώσουν με άλλα κομμάτια του χώρου καθώς αρνούνται να κάνουν παραχωρήσεις και ουσιαστικά να στερηθούν τη μεγάλη επιρροή που ασκούν στη μικρή τους οργάνωση.
Τα προβλήματα που προκύπτουν από τα παραπάνω ποικίλλουν και είναι δύσκολο να εκτιμηθούν συνολικά.
Το πλέον εμφανές ζήτημα είναι αυτό της ενότητας και της κοινής δράσης. Στο χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς το ζήτημα αυτό αποτελεί μόνιμη παθογένεια του χώρου καθώς κόμματα, οργανώσεις, ομαδούλες διασπώνται συνεχώς, πολύ συχνά με ανούσιες αφορμές. Και αν για όσους δραστηριοποιούνται στο χώρο, αυτό αποτελεί ένα σταθερό θέμα συζήτησης (ή ακόμα και χαβαλέ), για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου είναι παντελώς αδιάφορο και ακατανόητο. Εξαντληθήκαμε σε αναλύσεις γιατί πρώτα το ΕΕΚ και μετά η ΟΚΔΕ αποχώρησαν από την ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α, γιατί το ΚΚΕ μλ απέχει από τις ευρωεκλογές ενώ το μλ ΚΚΕ απέχει και αποξενωθήκαμε από την πλειοψηφία του κόσμου που αναζητούσε λύσεις σε απτά προβλήματα.
Η ευθύνη των «πεφωτισμένων» ηγεσιών σε αυτό το θέμα είναι μεγάλη καθώς η στάση τους γεννά αμφιβολίες κατά πόσο «καίγονται» για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας ή απλά και μόνο για την μακροημέρευση του μικρομάγαζου.
Το ζήτημα όμως αυτό επεκτείνεται και σε ισχυρά κόμματα της Αριστεράς όπως το ΚΚΕ και δεν πλήττει αποκλειστικά το ζήτημα της ενότητας αλλά και της ευρύτερης πολιτικής. Για παράδειγμα, αμφιβάλλω κατά πόσο η ακόμα πιο έντονη σταλινική στροφή του τελευταίου χρόνου αποτελεί επιλογή της βάσης του Κόμματος και όχι ορισμένων στελεχών της Ιδεολογικής Επιτροπής (Μαίλης, Μπέλου) που τη στηρίζουν πιο σθεναρά από όλους και στήριξαν τις θέσεις για το 18ο Συνέδριο σε μεγάλο βαθμό σε οικονομίστικα γραπτά του Στάλιν. Αντίστοιχα φαινόμενα και στο Συριζα με την επίμονη προσπάθεια μελών από διάφορες συνιστώσες με ριζοσπαστική φρασεολογία, να αναδείξουν την επαναστατικότητα επιλογών της ηγεσίας τους που μόνο τέτοια κατεύθυνση δεν δείχνουν.
Σε όλα τα παραπάνω μπορεί να αντιτάξει κανείς ότι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζω με ακρίβεια τι συμβαίνει στο εσωτερικό των κομμάτων, καθώς μπορεί να υπάρχει έντονη αμφισβήτηση η οποία για λόγους συνοχής δεν «βγαίνει» προς τα έξω. Τυπικά αυτό είναι πολύ πιθανό, ειδικά για το ΚΚΕ όπου έχει σιδερένια ισχύ η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και η λογική «τα εν οίκω μη εν δήμω».
Όλα αυτά έχουν βάση και για αυτό δεν είμαι απόλυτος και ,κυρίως, ελπίζω να έχω άδικο και να εξαπατώμαι από τα επιφανειακά χαρακτηριστικά.
Παρόλα αυτά, το κεντρικό ζήτημα δεν αλλάζει : οι αριστεροί δεν επιτρέπεται να χάνουν την κριτική τους σκέψη για χάρη της εσωτερικής συνοχής και πειθαρχίας. Η αμφισβήτηση του «αλάθητου» την ηγεσιών αποτελεί το πρώτο βήμα για μια συνολική αμφισβήτηση της κατεστημένης εξουσίας και τη μετέπειτα ανατροπή της.
Δυστυχώς αυτό που φαίνεται να επικρατεί είναι η επανάπαυση στο όνομα μιας άνωθεν ερχόμενης δήθεν ριζοσπαστικής πολιτικής που καθοδηγεί το κόμμα στην επιτυχία των στόχων του. Όμως, μια πολιτική κρίνεται στο σύνολο της δηλαδή όχι μόνο από τη φρασεολογία που χρησιμοποιεί ή τις πρακτικές που επιλέγει αλλά και από τις δομές και τη ζύμωση που τη γέννησαν. Έτσι, ακόμα και η πλέον επιτυχημένη χάραξη στρατηγικών στόχων και η επιλογή των κατάλληλων τακτικών μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής αν αποτελεί «προϊόν» μιας ισχνής (αλλά πάντα ισχυρής) μειοψηφίας του κόμματος. Η πιθανή αποτυχία της θα έγκειται (και) στο ότι απλώς βασίστηκε στην πλειοψηφία των μελών προκειμένου να την εκτελέσουν αλλά αρκέστηκε σε αυτό, ποτέ δεν κατόρθωσε να τους εντάξει ενεργά στην πολιτική ζύμωση. Ετσι, ανεξάρτητα από το φανατισμό και την προσήλωση που θα δείξουν τα μέλη, μόνο ένα μικρό κομμάτι θα κατανοήσει σε βάθος τις πολιτικές επιλογές , ενώ η πλειοψηφία θα μείνει σε μια «κούφια» φρασεολογία. Οι βαθύτερες συνέπειες αυτής της αποπολιτικοποίησης των μελών θα φανούν με το πέρασμα του χρόνου ή , στη χειρότερη περίπτωση, θα γίνουν τρανταχτές σε περίπτωση ολικής μεταστροφής της «γραμμής» της ηγεσίας.
Το ζήτημα δομής είναι τεράστιο και δεν μπορεί να εκφραστεί εδώ επαρκώς. Θέλω να πιστεύω ότι προσέφερα κάτι στο συνολικό διάλογο και να κλείσω με μια έκκληση σε όλα τα μέλη οργανώσεων ή κομμάτων
ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ, ΚΑΜΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ-ΚΑΜΙΑ ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΙΣ ΗΓΕΣΙΕΣ ΣΑΣ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου