REMEMBER, REMEMBER THE 6th OF DECEMBER...

Δευτέρα 1 Ιουνίου 2009

Μια επιθετική προσέγγιση στο οικολογικό πρόβλημα...

Η ανάδειξη της οικολογίας σε μείζον ζήτημα είναι στοιχείο της καπιταλιστικής κοινωνίας και πιο συγκεκριμένα της ύστερης καπιταλιστικής κοινωνίας των Δυτικών χωρών. Προφανώς οι κλασικοί του μαρξισμού δεν έχουν παρουσιάσει κάποια ανάλυση του ζητήματος χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε μια απόπειρα.

Θα το προσεγγίσουμε μέσα από το ζήτημα του τρόπου παραγωγής (δηλαδή των μαζικών, βιομηχανοποιημένων μέσων παραγωγής) σε συνδυασμό με τις σχέσεις παραγωγής και κυρίως τις σχέσεις εμπορευματικής παραγωγής που έχουν οδηγήσει στο μονοπωλιακό καπιταλισμό.

Αρχικά είναι προφανές ότι η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων κατά τον 17ο και 18ο αιώνα έθεσαν τις βάσεις ώστε για πρώτη φορά στην ιστορία ο άνθρωπος να μπορεί να επιδράσει στη φύση καθοριστικά και σε μεγάλη κλίμακα. Εδώ βέβαια πρέπει να προστεθεί ότι ήταν αυτή ακριβώς η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που μας επέτρεψε αργότερα να μελετήσουμε τις κλιματικές αλλαγές, να εμβαθύνουμε τις γνώσεις μας στα φυσικά φαινόμενα και εν τέλει να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη μας. Συνεπώς, το οικολογικό κίνημα δεν θα είχε ποτέ γεννηθεί αν δεν είχε προηγηθεί αυτή η τεχνολογική πρόοδος. Με βάση αυτά, σκέφτομαι ότι το οικολογικό πρόβλημα είναι πρωτίστως (αλλά όχι μονάχα) τεχνολογικό με την έννοια ότι την ολοκληρωτική λύση του (αν αυτή βρεθεί ποτέ) θα τη δώσει η τεχνολογία και όχι η κοινωνική ευαισθητοποίηση.

Από εκεί και έπειτα θα ήταν στείρα τεχνοκρατική αντίληψη να μείνουμε στο τεχνολογικό κομμάτι του τρόπου παραγωγής, το οποίο δεν υπάρχει στο κενό αλλά συνδέεται άμεσα με ορισμένες σχέσεις παραγωγής. Έτσι, η μαζική, βιομηχανοποιημένη παραγωγή συνδέθηκε με τη μισθωτή εκμετάλλευση και με το σύστημα κυκλοφορίας της ελεύθερης αγοράς, το οποίο ενίσχυσε το συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής και εξασφάλισε την εξάπλωση του. Πράγματι, η ανύψωση του καπιταλισμού στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο του ενίσχυσε την παγκόσμια διάδοση των παραγωγικών δυνάμεων, ισοπεδώνοντας τους παλαιότερους τρόπους παραγωγής. Συνεπώς, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις παραγωγικές δυνάμεις σαν αυτόνομη δύναμη που εξελίσσεται μόνη της αλλά πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε συνδεδεμένες με το εκάστοτε ταξικό υπόβαθρο. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν μπορεί παρά να φανεί αστείο το πολιτικό πρόταγμα για «πράσινη» ελεύθερη αγορά, χαρακτηριστικό όλων των «οικολογικών» κομμάτων ανά την Ευρώπη, χωρίς να εξαιρούνται οι «δικοί μας» Οικολόγοι Πράσινοι του Τρεμόπουλου.

Το ζητούμενο είναι ότι όση επιτυχία κι αν έχει η ανάπτυξη της οικολογικής συνείδησης της κοινωνίας, το πρόβλημα στην ουσία του θα παραμένει όσο διατηρείται η συγκεκριμένη οργάνωση των όρων της παραγωγής. Σε σχέση με αυτό, είναι ευρέως διαδεδομένη η ψευδαίσθηση ότι διάφοροι διεθνείς οργανισμοί με ενισχυμένες αρμοδιότητες (βλέπε Ε.Ε., ΟΗΕ) μπορούν να επιβάλλουν όρους οικολογικού σχεδιασμού στην εκ φύσεως άναρχη καπιταλιστική παραγωγή. Κάτι τέτοιο αποτελεί αυταπάτη γιατί εξ υπονοεί ότι οι οργανισμοί λειτουργούν «πάνω» από την κοινωνία προς όφελος της. Φυσικά, οι οργανισμοί αυτοί αποτελούν πεδία ταξικής πάλης που συνδέονται άμεσα με τους εκάστοτε συσχετισμούς είτε μεταξύ αστικής και εργατικής τάξης είτε μεταξύ των διαφορών μερίδων της άρχουσας τάξης. Έτσι, οι ίδιοι οι μηχανισμοί οργανώνονται (και αναδιοργανώνονται) με βάση τις ταξικές αντιπαραθέσεις και τελικώς , καθώς υπάρχει άρχουσα τάξη, καταλήγουν να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της. Βεβαίως, διατηρούν μια περιορισμένη αυτονομία ενώ παράλληλα δέχονται τις επιδράσεις όλων των υπαρχουσών αντιθέσεων και φυσικά τις επιδράσεις της κύριας αντίθεσης μεταξύ βιομηχανικού κεφαλαίου και προλεταριάτου.
Σε κάθε περίπτωση όμως, αποτελούν αστικούς μηχανισμούς, δηλαδή δεν είναι απλά «εργαλεία» που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν οι εργαζόμενοι (σε περίπτωση αλλαγής των συσχετισμών) για να αμφισβητήσουν ευθέως τα καπιταλιστικά συμφέροντα. Συνεπώς, δεν μπορούν να αξιοποιηθούν για τη ριζική μετατροπή των σχέσεων παραγωγής και τη συνεπακόλουθη αλλαγή στην πορεία ανάπτυξης (και αξιοποίησης) των παραγωγικών δυνάμεων.

Καταλήγουμε, ότι η ουσιαστική λύση του οικολογικού προβλήματος έγκειται στην ολοκληρωτικά διαφορετική λειτουργία των παραγωγικών δυνάμεων μέσα από την αξιοποίηση της τεχνολογικής ανάπτυξης. Προκειμένου όμως η ανθρωπότητα να απελευθερώσει σε αυτή την κατεύθυνση τις παραγωγικές δυνάμεις της πρέπει πρώτα να ελευθερωθεί η ίδια από τις σημερινές σχέσεις παραγωγής, τις βασιζόμενες στην εκμετάλλευση της παραγωγικής πλειοψηφίας του πληθυσμού από μια οικτρή μειοψηφία.
Πρέπει να απελευθερωθεί από τις κρίσεις υπερπαραγωγής που την ταλανίζουν σήμερα και θα την ταλανίζουν όσο παραμένει στο «βασίλειο της τυφλής αναγκαιότητας» όπως χαρακτηρίζει ο Ένγκελς τις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής.

Η λύση βρίσκεται στη ριζοσπαστική οικολογία και την κοινωνική απελευθέρωση και όχι στην οικολογία του «καναπέ» και της δημοσκοπικής φούσκας

ψαξε τωρα για να μην ψαχνεσαι μετα...