REMEMBER, REMEMBER THE 6th OF DECEMBER...

Τρίτη 12 Ιανουαρίου 2010

Για το γενετικό επιχείρημα

Το γενετικό επιχείρημα είναι ουσιαστικά το όπλο του αδαή δογματικού( καλή ώρα ενός κνίτη) προκειμένου να προστατεύσει το μυαλό του από το να σκεφτεί διαφορετικές απόψεις και να εξετάσει άλλες αντιλήψεις. Το γενετικό επιχείρημα βασίζεται στην αντίληψη ότι δεν έχει σημασία το περιεχόμενο μιας άποψης αλλά το ποιος την εκφράζει.
Όταν ερχόμαστε στην πολιτική σκέψη, η αντίληψη αυτή έχει δυστυχώς διαδοθεί από το μαρξισμό και κυρίως από σύγχρονους απολογητές του Μαρξ που ξεχνώντας ολότελα τη διαλεκτική, έχουν απορρίψει όλη τη σύγχρονη φιλοσοφία ως «αστικό» ή ,στην καλύτερη περίπτωση, ως «μικροαστικό» κατάλοιπο. Συνοπτικά, πώς εκφράζεται αυτή η αντίληψη : αυτός που εκφράζει τις φιλοσοφικές αντιρρήσεις του στον κομμουνισμό έχει αστική καταγωγή (εδώ έγκειται και η γενετική του επιχειρήματος) συνεπώς εκφράζει τις αντιλήψεις της αστικής τάξης με σκοπό να προστατεύσει την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής από αυτή. Έτσι, εξετάζουμε εξ αρχής τις απόψεις του ως αστική προπαγάνδα (που πίσω τις κρύβονται ιδιοτελείς προθέσεις) και τις απορρίπτουμε ολοκληρωτικά, χωρίς να παραλείψουμε να ασκήσουμε μια κριτική στο περιεχόμενο των απόψεων του. Η κριτική αυτή μπορεί να είναι ουσιαστική και εις βάθος ή τελείως επιφανειακή, αλλά αυτό μικρή αξία έχει αφού αποτελεί απλώς ένα περίβλημα για την απόλυτη και συνεπή άρνηση μας για οτιδήποτε μη μαρξιστικό.
Ο τρόπος αυτός σκέψης καταντάει υπεραπλουστευτικός και αυτό αποδεικνύεται εύκολα αν σκεφθούμε ότι ένα κομμάτι μόνο των αστών έχει συνδέσει ευθέως (δηλαδή συνειδητά) τις αντιλήψεις του με την ταξική του θέση. Σαφώς, ακόμα και αυτοί που δεν έχουν αποκτήσει αυτό το επίπεδο συνειδητότητας δεν μπορούν να λειτουργήσουν απόλυτα έξω από το ταξικό πλαίσιο στο οποίο βρίσκονται. Αυτό όμως δεν αναιρεί την περιορισμένη ανεξαρτησία των απόψεων τους, η οποία προκύπτει ακριβώς από την έλλειψη συνείδησης. Έτσι, το αστικό (και όχι μόνο) εποικοδόμημα δεν είναι απλώς η μορφή που περικλείει το ταξικό περιεχόμενο αλλά είναι μορφή που έχει γίνει περιεχόμενο. Που θέλω να καταλήξω; Σε ένα συμπέρασμα που θα έπρεπε να είναι προφανές αλλά δεν είναι ακριβώς επειδή είμαστε μαρξιστές. Το συμπέρασμα αυτό είναι ότι η αστική φιλοσοφία έχει πολλά να προσφέρει για την ανάλυση του κόσμου ακριβώς επειδή δεν εκφράζει μόνο τα συμφέροντα της αστικής τάξης και αυτό επειδή δεν έχουν όλοι οι αστοί διανοούμενοι το ίδιο επίπεδο συνείδησης του ρόλου τους μέσα στην πάλη των τάξεων. Σε αυτή την περίπτωση, ελευθερία είναι η άγνοια της αναγκαιότητας. (επίσης συνδέεται με την ανεξαρτησία των ίδιων των λέξεων από αυτόν που τις χρησιμοποιεί)
Η φτώχεια του γενετικού επιχειρήματος μπορεί να φανεί αν το προεκτείνουμε στην εργατική τάξη. Καθημερινά ακούμε τόσα μέλη της εργατικής τάξης να εκφράζουν τις πλέον αντιδραστικές απόψεις. Σε αυτή την περίπτωση φυσικά ο μαρξιστής που προηγουμένως σκέπτονταν γενετικά, είναι υποχρεωμένος να δεχθεί ότι ο εργάτης δεν έχει συνείδηση της ταξικής του θέσης και χειραγωγείται καθώς έχει αποκτήσει ψευδή συνείδηση. Έτσι, καταρρέει το γενετικό επιχείρημα αφού ούτε η αγιοποιημένη εργατική τάξη μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό.

Το ζήτημα είναι ποιος μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό; Μα είναι φανερό ότι μόνο ο «σωστός» προλετάριος μπορεί, δηλαδή ο προλετάριος που είναι κομμουνιστής, ο οποίος εκφράζει κατά τους μαρξιστές τις μόνες ιδέες που ταιριάζουν στην εργατική τάξη. Φυσικά ξέρουμε ότι αυτό ισχύει μόνο για ένα πολύ μικρό κομμάτι της εργατικής τάξης. Συνεπώς η γενετική κριτική των απόψεων κάποιου ατόμου ή μιας ομάδας είναι εφικτή μόνο αν αυτή η ομάδα ανταποκρίνεται σε κάποια προκατασκευασμένα από τους μαρξιστές πρότυπα. Μα αυτό πρόκειται για ξεκάθαρο ιδεαλισμό αφού χρησιμοποιούμε σταθερές «φόρμες» όπως ο ιδεατός «αστός» ή ο ιδεατός «εργάτης» οι οποίες φυσικά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Φυσικά, τα παραπάνω δεν καταλήγουν στην εξίσου ιδεαλιστική θέση ότι κάθε άποψη είναι απόλυτα ανεξάρτητη από το φορέα της. Το ζήτημα είναι να γίνει η διαλεκτική σύνδεση και να μπορέσει να γίνει ένα «ξεκαθάρισμα» προκειμένου να κριθεί τι υποστηρίζει κανείς με ιδιοτελή διάθεση για την υπεράσπιση των ιδιοτελών (ταξικών ή και άλλων) συμφερόντων του (μια τέτοια περίπτωση είναι η θεωρία του Στάλιν για σοσιαλισμό σε μια χώρα), τι αποτελεί προϊόν σκέψης το οποίο έχει επηρεαστεί ασυνείδητα από την ταξική τοποθέτηση του φορέα, ή ακόμα και τι αποτελεί συνειδητή προσπάθεια του ίδιου του φορέα για εξύψωση πάνω από τα συμφέροντα του και αντικειμενική (αν υφίσταται κάτι τέτοιο) κρίση

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο. Ψύχραιμη και νηφάλια ανάλυση. Ιδιαίτερα συμφωνώ με την επισήμανση ότι στο σημερινό διάλογο έχει σχεδόν ξεχαστεί η διάσταση της διαλεκτικής (τι αντιφατικό αληθεια: διάλογος=απουσία διαλεκτικής!)

ψαξε τωρα για να μην ψαχνεσαι μετα...